Αντώνης Γιανακός: «Υπάρχουν τα πράγματα που ξέρουμε ότι έγιναν, αυτά που νομίζουμε ότι έγιναν και αυτά που θα μπορούσαν να είχαν γίνει»

«Τέσσερις βολικοί θάνατοι» είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Αντώνη Γιανακού που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κέδρος (περισσότερα δείτε εδώ). Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα, στο οποίο εκτυλίσσεται παράλληλα μια ιστορία αγάπης.

Κύριε Γιανακέ, πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα που γράφετε. Πώς προέκυψε η ιδέα;

Με ενδιαφέρει πολύ η ιστορία. Κοίταξα πίσω την εποχή του μεσοπολέμου στην Ελλάδα ιδίως την δεκαετία του 1930, όταν με την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα πολλοί εντόπιζαν αντιστοιχίες μεταξύ των δύο περιόδων. Οι αλλεπάλληλοι θάνατοι των πρωθυπουργών (εν ενεργεία και μη) το 1936 ήταν ένα ιστορικό συμβάν που μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Διαπίστωσα ότι τώρα μόλις ανακαλύπτουμε την περίοδο εκείνη, γιατί ενώ έχουν γραφεί πάρα πολλά για την επόμενη δεκαετία του 1940, η περίοδος του μεσοπολέμου μεταξύ μικρασιατικής καταστροφής και δικτατορίας Μεταξά είναι στην αφάνεια.

Πόσο καιρό διήρκεσε η συγγραφή και η ιστορική σας έρευνα;

Η έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως στις εφημερίδες της περιόδου, οι οποίες απετέλεσαν και το πρωτογενές ιστορικό υλικό. Βοήθησε εξαιρετικά η ψηφιοποιημένη βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, όπου υπάρχει όλος ο τύπος της εποχής διαθέσιμος στο διαδίκτυο. Η έρευνα είχε ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015 και η πρώτη γραφή έγινε το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς. Νομίζω ότι αυτό φαίνεται ιδίως σε κάποια σημεία του βιβλίου που νομίζεις ότι διαβάζεις ένα μυθιστόρημα για την σημερινή εποχή.

Υπάρχουν στον ήρωά σας αυτοβιογραφικά στοιχεία, πέραν της συνωνυμίας (Αντώνης);

Οφείλω στο σημείο αυτό να πω ότι το Αντώνης Γιανακός είναι ψευδώνυμο. Γράφω με ψευδώνυμο, καθώς και ο πατέρας μου έγραφε με το ίδιο επίθετο ως ψευδώνυμο. Θεωρώ ότι σε όλους τους ήρωες μας βάζουμε αυτοβιογραφικά στοιχεία. Στοιχεία από την προσωπικότητά μας , ιδέες, σκέψεις. Σίγουρα μέσα στο βιβλίο υπάρχουν κάποια στοιχεία προφορικής ιστορίας, αλλά δεν εξιστόρησα κάποια γεγονότα δικά μου ή της οικογένειας μου. Τόσο ο Αντώνης Τζανετής, όσο και η Μαρία Βουνοπούλου είναι πρόσωπα του μύθου. Όλα τα υπόλοιπα πρόσωπα του μυθιστορήματος είναι πραγματικά ιστορικά πρόσωπα της περιόδου.

Ποιο λογοτεχνικό είδος σας είναι πιο οικείο, η ποίηση ή το μυθιστόρημα;

Έχω γράψει και ποιητικές συλλογές και διηγήματα. Νομίζω κάθε είδος εκφράζει μία διαφορετική ανάγκη. Όπως επίσης ότι και κάθε ιστορία περιέχει και τον τρόπο της αφήγησης της. Η ιστορία που περιέχεται στους «Τέσσερις βολικούς θανάτους» χρειαζόταν την μεγάλη φόρμα του μυθιστορήματος για να ειπωθεί.

Θεωρείτε ότι η εποχή την οποία πραγματεύεστε στο βιβλίο σας έχει ομοιότητες με την εποχή που διανύουμε;

Ναι, υπάρχουν αντιστοιχίες. Το 1932 η Ελλάδα κήρυξε πτώχευση, όπως έγινε και το 2009. Οι κυβερνήσεις διαπραγματευόταν με τους ομολογιούχους του Λονδίνου για την αποπληρωμή των δανείων, όπως τώρα διαπραγματεύονταν με την τρόικα. Επίσης το 1936 είναι η πρώτη φορά που η αριστερά εμφανίζεται στην κεντρική πολιτική σκηνή με το σύμφωνο Σοφούλη – Σκλάβαινα, όπως αντίστοιχα το 2015 έχουμε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης την δεκαετία του 1930 υπάρχει η άνοδος του ναζισμού, όπως και σήμερα της Χρυσής Αυγής, αλλά και άλλων ακροδεξιών μορφωμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Γενικά στις εποχές των κρίσεων παρατηρούμε πάντα ότι υπάρχουν δύο κυρίαρχες απαντήσεις, αυτή της αριστεράς και αυτή της ακροδεξιάς. Υπάρχει και μία συγκυριακή ομοιότητα: δύο φορές έχουν γίνει εκλογές μήνα Ιανουάριο από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους, το 1936 και το 2015.

Υπάρχει κάποια θεωρία συνωμοσίας που έχετε ακούσει, η οποία να σας έχει κάνει να αμφιβάλλετε μήπως ισχύει;

Εκείνη την εποχή κυκλοφορούσαν διάφορες θεωρίες συνωμοσίας. Η Αθήνα άλλωστε ήταν κέντρο κατασκόπων, Άγγλων, Γερμανών, Ιταλών. Αλλά όχι δεν διάβασα ή άκουσα κάποια θεωρία συνωμοσίας. Όπως λέει και το motto του βιβλίου «Υπάρχουν τα πράγματα που ξέρουμε ότι έγιναν, αυτά που νομίζουμε ότι έγιναν και αυτά που θα μπορούσαν να είχαν γίνει». Το τί πραγματικά έγινε μόνο η ιστορική έρευνα μπορεί να το δείξει και εγώ έγραψα μόνο ένα μυθιστόρημα, δεν διεκδικώ δάφνες ιστορικής ακρίβειας.

Κρατάτε ημερολόγιο; Είναι το ημερολόγιο όπως αναφέρετε στο βιβλίο «η αθωότητά μας, η αθωότητα της εποχής και της ηλικίας»;

Όχι δεν έχω κρατήσει ποτέ ημερολόγιο. Έγραφα στην εφηβεία μου, αλλά ήταν οι πρώτες λογοτεχνικές μου απόπειρες και όχι ημερολόγιο. Πιστεύω ότι τα ημερολόγια, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα καταγραφής των πραγμάτων, όπως τα ζούμε εκείνη τη στιγμή. Δεν έχει γίνει διαμεσολάβηση της μνήμης, η οποία διαμορφώνει τις αναμνήσεις ανάλογα με τη σημερινή μας κατάσταση. Για το λόγο αυτό όταν διαβάζουμε ένα ημερολόγιο χρόνια μετά μπορεί να φαίνεται ακόμα και σε αυτόν τον ίδιο που το έχει γράψει αθώο, ενδεχομένως χαζό. Είναι όμως αδιαμεσολάβητο και για αυτό είναι πολύτιμο.

Ετοιμάζετε νέα δουλειά;

Όπως θα δει ο αναγνώστης που θα διαβάζει το βιβλίο, το τέλος του είναι ανοικτό. Ετοιμάζω τη συνέχεια του βιβλίου, σε μια άλλη περίοδο, όπου οι ήρωες, ο Αντώνης και η Μαρία, θα έρθουν αντιμέτωποι με άλλα ζητήματα.

Ευχαριστούμε πολύ!