Ειρήνη Νικολάκη-Καλαμάρη: «Το ερωτικό παθος μοιάζει με παγίδα υπαρξιακή»

Εδώ και λίγο καιρό κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος η συλλογή διηγημάτων της Ειρήνης Νικολάκη-Καλαμάρη «Ένα γαλάζιο απόγευμα».

Ιστορίες ζωής ολοζώντανες, συγκλονιστικές. Βότσαλα που πέφτουν στην ήρεμη επιφάνεια μιας λίμνης, την ταράζουν και, κάτω από το εκτυφλωτικό φως μιας αμείλικτης αλήθειας, μπορείς να διακρίνεις το βυθό (περισσότερα για το βιβλίο δείτε εδώ).

Κυρία Νικολάκη-Καλαμάρη, μας έχετε χαρίσει μυθιστορήματα, ποιητικές συλλογές και τώρα διηγήματα. Σε ποιο είδος πιστεύετε ότι είστε «πιο κοντά», ότι σας εκφράζει περισσότερο;

Και τα τρία λογοτεχνικά είδη στα οποία αναφέρεστε, είναι μέσα έκφρασης του ανθρώπου και πηγάζουν από την ακαταμάχητη δύναμη δημιουργίας με την ίδια συνεχή προσπάθεια. Χωρίς βέβαια να αποποιούμαι κανένα είδος, θα έλεγα ότι με εκφράζει περισσότερο το μυθιστόρημα, διότι επεκτείνω απεριόριστα τη φαντασία μου, τις ιδέες μου για τη ζωή και εν γένει τη δράση των ηρώων, αποκαλύπτοντας έτσι τα βαθύτερα συναισθήματα και τα μυστικά της ύπαρξής τους.

Έχει βασιστεί κάποιο από τα διηγήματα της συλλογής αυτής σε πραγματική ιστορία;

Δύο από τα διηγήματα του βιβλίου μου, αναφέρονται σε πραγματικές ιστορίες, που συγκλόνισαν την εποχή κατά την οποία διαδραματίστηκαν. Είναι από εκείνα τα γεγονότα της ζωής που θα μπορούσε να πει κάποιος: « Απίστευτα, όμως αληθινά».

Στο διήγημα «Ρωγμή στο χρόνο» παρουσιάζετε με πολύ γλαφυρό τρόπο την αμφιβολία που έχουμε κάποιες φορές για πράγματα που έγιναν στο παρελθόν και μπορούσαν να ήταν αλλιώς. Υπάρχει στη ζωή σας «αν τότε (δεν) είχε γίνει αυτό…»;

Πολλά « αν τότε δεν είχε γίνει αυτό…» μπορούν να ειπωθούν από όλους μας, αλλά όμως δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το παρόν είναι άρρηκτα δεμένο με το παρελθόν και είναι βέβαιο ότι η ζωή μας θα έπαιρνε άλλη τροπή αν δεν συνέβαιναν κάποια συγκεκριμένα γεγονότα του παρελθόντος. Η σκέψη προς αυτή την κατεύθυνση δεν μας οδηγεί πουθενά διότι πάντα έχει προηγηθεί μια αλληλουχία συμβάντων, καθοριστική για τη συνέχεια, χωρίς να έχουμε τη δυνατότητα πλέον να την ανατρέψουμε, με αποτέλεσμα οι όποιες αμφιβολίες μας να πέφτουν στο κενό.

Σε μονομαχία αγάπης εναντίον έρωτα ποιος κερδίζει κατά τη γνώμη σας;

Δεν ξέρω αν μπορούμε να μιλήσουμε για αντιπαλότητα, νίκη ή ήττα. Οι «αντιμαχόμενοι» αντλούν τη δύναμή τους από την ίδια πηγή. Η αγάπη είναι κάτι μεγάλο, υψηλό, ουσιώδες. Είναι δικαιολογία ζωής. Ο έρωτας είναι δύναμη ακαταμάχητη, ευτυχία ασύγκριτη. Σε μεταφέρει σε κόσμους ονειρικούς. Οι δύο έννοιες συνυπάρχουν και αγωνίζονται στο ίδιο μοναδικό πεδίο. Αυτό της ζωής.

Τα διηγήματά σας βασίστηκαν κυρίως στα ανθρώπινα πάθη. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μεγαλύτερο πάθος από το οποίο δεν μπορεί να απαλλαγεί η ανθρώπινη φύση;

Είναι πολλά τα πάθη που καταδυναστεύουν τους ανθρώπους. Ανάμεσά τους θα ξεχώριζα το ερωτικό παθος. Πηγάζει από το γενεσιουργό ένστικτο με ισχύ ακατάλυτη. Θα μπορούσα να πω ότι μοιάζει με παγίδα υπαρξιακή.

Έχετε φανταστεί κάποιο από τα έργα σας να γίνεται θεατρικό ή κινηματογραφικό έργο;

Ένας συγγραφέας μπορεί να φανταστεί κάτι τέτοιο, εφόσον για κείνον η ιστορία του φαντάζει πάντα αληθινή και οι ήρωές του υπαρκτοί, που ζουν και κινούνται στη σφαίρα του πραγματικού. Γενικά τα έργα που έχουν μεγάλη απήχηση στο κοινό και προκαλούν έλξη στους αναγνώστες, διαθέτουν πιστεύω τα στοιχεία εκείνα που μπορεί να τα μετατρέψουν σε θεατρική ή κινηματογραφική επιτυχία. Για τις δυνατότητες των δικών μου έργων, κριτής δεν μπορεί να είναι άλλος παρά το αναγνωστικό κοινό.

Ετοιμάζετε κάποια νέα δουλειά;

Μέσα στην ερχόμενη χρονιά ελπίζω ότι θα τελειώσει το νέο μου βιβλίο το οποίο παρακολουθεί την ιστορική πορεία προσφύγων της Μικρασίας στο χώρο και το χρόνο. Στο διάστημα από το 1912 μέχρι το 1940 στη διάρκεια μόλις μιας γενιάς (περίοδο στην οποία αναπτύσσεται η υπόθεση του βιβλίου) οι Έλληνες πολέμησαν σε τρεις πολέμους, υπέστησαν εκατομμύρια θύματα, ξεριζωμό, εξαθλίωση, φτωχοποίηση, μετανάστευση, πείνα και κατοχή. Μπορεί γενικά να γνωρίζουμε στοιχεία για την μικρασιατική καταστροφή ή το αλβανικό μέτωπο όμως οι χαρακτήρες του βιβλίου αναδεικνύουν τις μικρές ατομικές ιστορίες, τις μνήμες και τα συναισθήματα των ανθρώπων οι οποίοι (συχνά) άθελά τους βίωσαν τη συμφορά και την καταστροφή. Οι ατομικές μνήμες σβήνουν με το θάνατο σε αντίθεση με την κοινωνική μνήμη. Την ιστορία αυτών των ανθρώπων, τον αγώνα τους για επιβίωση και τη δύναμή των Ελλήνων να ξαναχτίζουν τη ζωή ανάμεσα στις στάχτες φιλοδοξεί να ζωντανέψει ξανά το νέο μυθιστόρημα.