Άννα Σωτρίνη: «Ο χρόνος είναι εκείνος ο φανταστικός φίλος που εμφανίζεται όταν δεν τον περιμένεις»

«Tableau vivant», δηλαδή ζωντανός πίνακας είναι ο τίτλος της νέας ποιητικής συλλογής της Άννας Σωτρίνη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος (περισσότερα δείτε εδώ). Οι λέξεις στα ποιήματα έχουν πνοή, είναι υπάρξεις ζωντανές…

Κυρία Σωτρίνη, πείτε μας λίγα λόγια για τη νέα σας συλλογή.

Το «Tableau vivant» είναι μια συλλογή που δεν γράφτηκε για να διαβαστεί, αλλά για να σταθεί απέναντι στον αναγνώστη — σαν πρόσωπο, σαν σιωπή, σαν εικόνα  που αναπνέει. Οι λέξεις μου εδώ δεν είναι φορείς νοήματος· είναι υπάρξεις.

Στιγμιότυπα, σαν ζωντανοί πίνακες, αιχμαλωτίζουν τον χρόνο και τον μετατρέπουν σε εσωτερική φωτογραφία.

«Πότε δεν είναι υπάκουο ένα ποίημα»;

Όταν με ρωτούν πότε δεν είναι υπάκουο το ποίημα, απαντώ έτσι: Ένα ποίημα δεν είναι υπάκουο όταν αρνείται να εξυπηρετήσει τον σκοπό που του επιβάλλει ο νους. Όταν δεν υπακούει στη λογική, στη δομή, στην ανάγκη για νόημα. Όταν καραμελώνει τις λέξεις, βάζει φωτιά στα σύμφωνα, χλευάζει τα φωνήεντα. Όταν αρνείται να θυμηθεί, να εξηγήσει, να παρηγορήσει. Τότε είναι αληθινό. Η ανυπακοή του ποιήματος είναι η ελευθερία του — και η δική μου. Δεν γράφω για να πειθαρχήσω. Γράφω για να διαταράξω.»

Ποια η σχέση σας με την υπομονή;

Η υπομονή για μένα δεν είναι αρετή. Είναι γεωλογική διαδικασία. Είναι ο σταλακτίτης που αιώνες τώρα στάζει, ελπίζοντας να δομήσει σώμα. Είναι η μνήμη που μετατρέπεται σε σταλαγμίτη — σκέψεις, λόγια, λογικά που λιγοστεύουν όσο πλησιάζουν την κορυφή. Η σχέση μου με την υπομονή είναι σχέση φθοράς και επιμονής. Δεν την εξιδανικεύω. Την παρατηρώ. Την αφήνω να με διαμορφώσει, όπως το νερό διαμορφώνει την πέτρα. Και κάποιες φορές, την αρνούμαι. Γιατί η ποίηση δεν περιμένει, επιτίθεται.

Ο χρόνος είναι φίλος ή εχθρός;

Ο χρόνος είναι εκείνος ο φανταστικός φίλος που εμφανίζεται όταν δεν τον περιμένεις. Δεν είναι ούτε φίλος ούτε εχθρός· είναι συνομιλητής. Μερικές φορές σε ακούει, άλλες σε διακόπτει. Αλλά πάντα σε αλλάζει.

Και ίσως αυτό να είναι η πιο ειλικρινής μορφή σχέσης.

«Η ταχύτητα δολοφονεί τη μνήμη»;

Η ταχύτητα δολοφονεί τη μνήμη, γιατί δεν της δίνει χρόνο να κατακαθίσει. Η μνήμη δεν είναι γεγονός. Είναι επίγνωση. Και η επίγνωση χρειάζεται σιωπή, παρατήρηση, καθυστέρηση. Όταν κινούμαστε γρήγορα, προσπερνάμε τις λεπτομέρειες. Δεν θυμόμαστε το βλέμμα, το φως, τη μυρωδιά. Θυμόμαστε μόνο το περίγραμμα. Και αυτό δεν είναι μνήμη. Είναι σύνοψη. Η ποίηση μου αντιστέκεται στην ταχύτητα. Γράφεται αργά, διαβάζεται αργά, ζητά να σταθείς απέναντί της χωρίς να την καταναλώσεις. Η ταχύτητα είναι χρήσιμη για την πληροφορία. Αλλά η μνήμη δεν είναι πληροφορία. Είναι ίχνος. Και το ίχνος, για να υπάρξει, χρειάζεται χρόνο να χαραχτεί.

Αγαπάτε τις κτητικές αντωνυμίες;

Ο Heidegger θα έλεγε πως το «μου» είναι τρόπος να οικειοποιηθείς τον κόσμο, να τον κάνεις μέρος του Είναι σου. Ο Levinas ίσως θα το αμφισβητούσε: η κτητικότητα μπορεί να είναι άρνηση του Άλλου, μια μορφή εξουσίας. Ο Wittgenstein θα ρωτούσε: πώς ξέρεις ότι το «μου» έχει νόημα; Είναι απλώς λέξη ή εμπειρία;

Τις αγαπώ μόνο όταν δεν δηλώνουν ιδιοκτησία. Το “μου”, το “σου”, το “μας” δεν κατέχουν· απλώς υποδεικνύουν σχέσεις που ρευστοποιούνται στον χρόνο . δηλώνουν απώλεια, παρουσία, προσωρινότητα. Η γλώσσα μου δεν διεκδικεί· αναγνωρίζει. Και η ποίηση, για μένα, είναι ο χώρος όπου η κτητικότητα μετατρέπεται σε παρουσία χωρίς όρους.

Ετοιμάζετε νέα δουλειά;

Η νέα μου δουλειά ακόμη γράφεται. Είναι μια συνομιλία με τον Εαυτό, τον Χρόνο και την Ύλη.Ένα από τα ποιήματα της συλλογής ξεκινά με τη φράση “Αυτή η λέξη Εαυτός είναι το πρόβλημα”,  και από εκεί ξετυλίγεται μια υπαρξιακή εξερεύνηση, όπου το σώμα, η μνήμη και το σύμπαν συνδιαλέγονται. Δεν ξέρω αν είναι ποίηση ή επιστροφή. Ξέρω μόνο πως κάθε λέξη είναι μια σταγόνα που πέφτει εκεί που ανήκει».

Σας ευχαριστούμε πολύ!