Ένα νοερό οδοιπορικό στη Γερμανία απολαμβάνουμε στη νέα ποιητική συλλογή του Νίκου Βλαχάκη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν (περισσότερα δείτε εδώ). Το ταξίδι δεν περιορίζεται μόνο εδαφικά, στο χώρο, αλλά εκτείνεται και στο χρόνο, στην ιστορία της Γερμανίας.
Κύριε Βλαχάκη, πείτε μας λίγα λόγια για τη νέα σας συλλογή.
Η νέα μου συλλογή που φέρει τον τίτλο «Autobahn-Χρονικά των Ηλίανθων» είναι η πέμπτη κατά σειρά. Έχει προηγηθεί αυτό που θα ονόμαζα μια “τριλογία του Χρόνου και του Μύθου” και αποτελείται από τις τρεις πρώτες μου ποιητικές συλλογές που εξέδωσα στις εκδόσεις Γαβριηλίδη από το 2001 έως το 2016 και αποτελείται από τις εξής συλλογές:
Tην πρώτη, “Απόσπασμα Πολυεθνικής ή Terra Incognita” στην οποία έκανα μια προσπάθεια ποιητικής καταγραφής σε αναφορά με μια εννοιοποίηση των Βαλκανίων ως σκληρού ιστορικού εδάφους που εσωτερικεύει ή ακόμα και φυλακίζει την αντικειμενικότητα στην εσωτερική σφαίρα της ιδέας μιας άγνωστης γης (Terra incognita είναι ο υπότιτλος).
Η δεύτερη συλλογή είναι μια αλληγορία της αιώνιας επιστροφής στον Χρόνο, μέσα από τις πύλες μιας γέφυρας που φυλάσσεται από τέσσερις φανταστικούς αετούς (Η Γέφυρα των Αετών), που συνοδεύεται από Χορικά, ενώ στο κέντρο της υπάρχει ένα ημερολόγιο παρέκβασης της καθημερινότητας. Μπορώ να πω ότι είναι μια μεταφυσική θεώρηση της ιστορίας. Στην τρίτη “Περί Τύρβης και Σκιάς”, κάνω μια ποιητική ανατομία των αταβιστικών στερεοτύπων μας, όπως ο Άγγλος φιλόσοφος Φράνσις Μπέικον ονόμασε τα γνωστικά μας αντιληπτικά σχήματα ως«Idola tribus» δηλ. “είδωλα φυλής” με τα οποία γνωρίζουμε τον κόσμο, ως ένα είδος ιστορικής κληρονομικότητας, μέσα από τους μύθους και τις λαϊκές δοξασίες.
Με την τέταρτη που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Βακχικόν με τίτλο: “Λυρικά Ελάχιστα” επιχείρησα μια ποιητική καταγραφή της καθημερινότητας, ενώ τώρα με την παρούσα επανέρχομαι με άλλους όρους, μέσα από τα βιώματα μου από την παραμονή μου στο Βερολίνο στο δίπτυχο Χρόνος-Ιστορία, επιχειρώντας ένα νοητικό ταξίδι στην ιστορία της Κεντρικής Ευρώπης, καθώς εναλάσσονται αναφορές σε διαφορετικά επεισόδια αυτής της ιστορίας, από τη θρησκευτική μεταρρύθμιση και τον “πόλεμο των χωρικών”, έως τον Α και Β Παγκόσμιο πόλεμο αλλά και την μεταπολεμική Γερμανία του βιομηχανικού κράτους, την γερμανική ενοποίηση αλλά και την σύγχρονη πραγματικότητα όπως τη βίωσα με το προσφυγικό πρόβλημα, η παρουσία του οποίου ήταν ιδιάιτερα έντονη την περίοδο 2015-17. Με τις παραστάσεις που είχα από την παραμονή μου στην χώρα αυτή, πήρα μαζί και τους στίχους που είχα αρχίσει να γράφω εκεί και που ήθελα να μοιάζουν με ένα είδος αλληγορίας μεσαιωνικού χρονικογράφου αλλά και ταυτόχρονα ένα νοητικό ταξίδι στην ιστορία, μέσα από τους αυτοκινητόδρομους της, την Autobahn. Κι έτσι προέκυψε το σώμα αυτής της συλλογής. H Autobahn σηματοδοτεί το ταξίδι, την περιπλάνηση προς μια ιδεατή ελευθερία, προς το μέσα μας σαν ένα είδος ιστορικής αυτογνωσίας των υποκειμένων που βίωσαν την περιπέτεια αυτού του γεωγραφικού χώρου, της Μεσευρώπης και της Κ. Ευρώπης. Η γεωγραφική αυτή ενότητα με τα ιστορικά συμβάντα της έχει καθορίσει την ιστορία όλης της ευρωπαϊκής ηπείρου, και άρα μας αφορά όλους σας ευρωπαίους. Είναι δηλαδή και δική μας αυτογνωσία.
Υπό αυτή την έννοια, βλέπω τη δουλειά μου ως ένα είδος πολιτικής ποίησης, αν και αυτό δεν είναι προφανές με την πρώτη ματιά.
Γιατί γράφετε για τη Γερμανία;
Ξεκίνησα να γράφω την πρώτη μου συλλογή στα Τίρανα και την τελείωσα στις Βρυξέλλες. τη δεύτερη στη Σόφια και την τρίτη στη Βουδαπέστη, ενώ την προτελευταία στην Αθήνα. Είναι κατά κάποιο τρόπο ποιητικά χρονικά αυτών των πόλεων που έζησα, ή έτσι θα ήθελα να τις χαρακτηρίσω. Αυτό χαρακτηρίζει και την τωρινή μου συλλογή. Η προσπάθεια δηλαδή να συνδέσω τη διαβίωσή μου σε μια χώρα ή πόλη με μια προσπάθεια αφαίρεσης και έκφρασής αυτής της συμβολικής της αποκρυστάλλωσης μέσα από τους στίχους.
Η έμπνευσή μου δηλ. πηγάζει από μια προσπάθεια έκφρασης του φιλοσοφικού προβληματισμού σε ποιητική μορφή. Μια προσπάθεια συνδυασμού της φιλοσοφίας με τη συμπυκνωμένη μορφή της ποίησης.
Η ανάγκη μου να γνωριστώ με την Γερμανία, τη γλώσσα της, τον πολιτισμό της και κυρίως τη φιλοσοφία της, ανάγεται στην περίοδο των φοιτητικών μου χρόνων όταν μελετούσα τη γερμανική κλασική φιλοσοφία, η οποία έχει δώσει σπουδαίες στιγμές στην παγκόσμια σκέψη. Εκεί μεταξύ Καντ και Χέγκελ, Φίχτε και Σέλινγκ, αλλά και έχοντας κάνει το διδακτορικό μου μεταξύ άλλων και πάνω στον Χάμπερμας, σου έρχεται μια διάθεση να εμβαθύνεις στο πολιτισμικό σύνολο που χαρακτηρίζει το γερμανόφωνο χώρο. Επίσης ο γερμανικός ρομαντισμός που έχει επηρεαστεί από την αναβίωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού είναι ενδιαφέρον φαινόμενο και στη συλλογή μου μπαίνω σε ένα διάλογο μαζί του με παρέκβαση όμως στη σύγχρονη επικαιρότητα και τα προσφυγικά ρεύματα που ξεκινώντας από την Ελλάδα κατέληγαν στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα δηλ. στη Γερμανία, όπως το βίωσα τη διετία του 2015-17 που έζησα στο Βερολίνο. Κατά κάποιο τρόπο αυτή τη δεκαετία, είτε μέσα από την χρηματοπιστωτική κρίση είτε μέσω του προσφυγικού η Ελλάδα και η Γερμανία ενώθηκαν σαν σε ένα μυστικό νήμα καθώς οι τύχες τους αλληλοσυνδέθηκαν μέσα από μια ´λεξη και ταυτόχρονα απώθηση. Στην προμετωπίδα του βιβλίου μου, αποτυπώνεται με κάποιους στίχους ένα είδος φόβου της γερμανικής κοινωνίας στον ερχομό των προσφύγων, των ‘’άλλων”, κάτι που μου θύμισε έντονα το αίσθημα εγκλεισμού που ανέπτυσσαν οι κάτοικοι των μεσαιωνικών περιτοιχισμένων πόλεων- των “Burgen”- απέναντι στους εισβολείς. Όμως η Γερμανία, όπως είπα και παραπάνω, είναι και μήτρα μεγάλων τεχνολογικών και επιστημονικών ανακαλύψεων ταυτόχρονα που χαρακτηρίζουν όλη την ευρωπαϊκή νεωτερικότητα.
«Χρειάζεστε χρησμό για να διαβείτε τον ποταμό»;
Μου αρέσει που προσέξατε αυτόν τον στίχο. Η διάβαση ενός ποταμού στην ανθρωπολογική ερμηνεία της μυθολογικής σκέψης σχεδόν σε όλους τους λαούς και τους πολιτισμούς, ερμηνεύεται ως η μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη, ακόμη και από τη ζωή προς τον θάνατο. Σε αυτές τις μεταβάσεις λοιπόν πάντα αναζητούμε την ερμηνεία των σημείων, των κωδικοποιημένων μηνυμάτων του επερχόμενου, που δεν είναι άλλο από το υπόκωφο βουητό της Ιστορίας, κατά τη γνώμη μου ή την αναζήτηση της αποσαφήνισης του προσωπικού μας πεπρωμένου μέσα από αυτά τα μεγάλα γεγονότα.
Αν μπορούσατε να μεταβείτε στο χρόνο, σε ποια περίοδο της Γερμανίας θα θέλατε να βρεθείτε;
Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης είναι μια από τις πιο δημιουργικές εποχές της Γερμανίας νομίζω. Είναι και η εποχή που ζει ο Καζαντζάκης στο Βερολίνο, αλλά ταυτόχρονα και η εποχή που έχουν περιγράψει οι Fallada και Roth. Όλες οι αντιφάσεις της γερμανικής κοινωνίας βγαίνουν με εκρηκτικό τρόπο στην επιφάνεια μετά την ήττα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την εθνική ταπείνωση, ενώ η νέα τραγωδία που επίκειται είναι προ των πυλών. Ταυτόχρονα είναι μια εποχή πρωτοπόρων αισθητικών ρευμάτων που χαρακτηρίζουν όλο τον 20ο αιώνα έως τις μέρες μας. Αυτή η εποχή σα να έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας βαγκνερικής τραγωδίας, με άλλα λόγια.
Πότε είναι «ανέτοιμοι οι έρωτες»;
Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση! Κανείς δεν ξέρει ποτέ πριν εκδηλώσει τον έρωτα του αν αυτός είναι έτοιμος ή αν ποτέ θα γίνει έτοιμος. Αυτό που το κρίνει είναι η ματαίωση του ή η εκπλήρωσή του, ανάλογα, αν και η αλήθεια είναι ότι για την ποίηση υλικό δίνουν μόνο οι ματαιωμένοι…
Ποια μουσική υπόκρουση θα επιλέγατε να συνοδεύει την ανάγνωση των ποιημάτων σας;
Θα επέλεγα να ξεκινήσω με τα “Βρανδεμβούργια Κοντσέρτα” που είναι συλλογή έξι κοντσέρτων του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, αφιερωμένα στον Μαρκήσιο του Βρανδεμβούργου Κρίστιαν Λούντβιχ, αλλά μετά θα προχωρούσα μέσα από το μουσικό θέμα της “Όπερας της πεντάρας” του Μπρεχτ και αφού θα συνέχιζα με το κομμάτι Αutobahn του συγκροτήματος του ‘70 Kraftwerk, θα κατέληγα στο συγκλονιστικό Am Fenster (Στο παράθυρο) των City, το οποίο είναι μελοποιημένο ποίημα από την ποιητική συλλογή “Versuch es mit der kleinen Liebe” (Δοκίμασε το με λίγη αγάπη) της Γερμανίδας ποιήτριας Μαρία -Ράουχφους Χιλντεγκαρντ κι αυτό της δεκαετίας του ‘70.
Ετοιμάζετε νέα δουλειά;
Ναι, κάτι έχω ξεκινήσει, αλλά δεν έχω καταλήξει αν πρέπει να είναι η επόμενη δουλειά μου μια ακόμη ποιητική “Λυχνία πυρακτώσεως” ή ένα εκτενέστερο κείμενο με πιο πεζολογικά χαρακτηριστικά που και γι΄ αυτό υπάρχει προεργασία. Θα διαβάσω τα σημάδια του χρόνου που θα μου δείξει και θα αποφασίσω.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
Facebook
Twitter
Tumblr
RSS