Νίκος Λυκομήτρος: «Ο ήχος της απώλειας ακούγεται διαφορετικά για τον καθένα»

Η νέα ποιητική συλλογή του Νίκου Γ. Λυκομήτρου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν μοιάζει ως ένα κοινωνικό και ερωτικό μανιφέστο. Τίτλος του είναι «Ο ήχος της απώλειας» και  η ταύτιση με καταστάσεις, σκέψεις ή συναισθήματα είναι σχεδόν δεδομένη (περισσότερα δείτε εδώ).

Κύριε Λυκομήτρε, πείτε μας λίγα λόγια για τη νέα σας ποιητική συλλογή.

Η νέα μου ποιητική συλλογή ονομάζεται «Ο ήχος της απώλειας» και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Βακχικόν. Η συλλογή αυτή έχει μία ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου, καθώς σηματοδοτεί την επιστροφή μου στα λογοτεχνικά δρώμενα μετά από σχεδόν δέκα χρόνια απουσίας. Απαρτίζεται από διαφορετικά μεταξύ τους ποιήματα που πραγματεύονται ζητήματα όπως η λαίλαπα του μικροαστισμού, η επανεμφάνιση του φασισμού, η πυρηνική απειλή, η φρίκη του βιασμού, η νόσος του καρκίνου, οι ψυχικές διαταραχές, οι ερωτικές σχέσεις, η μοναξιά της μητρόπολης αλλά και η ασφυκτική ζωή στην επαρχία, η ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας και η αλλοτρίωση του ανθρώπου μέσω του σύγχρονου τρόπου ζωής. Ο συνδετικός κρίκος που τα ενώνει είναι η ανάγκη μου να εκφραστώ και να καταδείξω αλλά και να καυτηριάσω τα κακώς κείμενα, αφήνοντας τον αναγνώστη/την αναγνώστρια να αναζητήσει τις διεξόδους.

«Τι ήχο έχει η απώλεια»;

Θα έλεγα ότι ο ήχος της απώλειας ακούγεται διαφορετικά για τον καθένα. Ίσως είναι το ουρλιαχτό της μάνας που χάνει το παιδί της, η κραυγή του εραστή που χάνει το έτερον ήμισυ ή η σιωπή του βωβού πόνου κάθε απώλειας φυσικής ή νοητής. Καθένας ας αναλογιστεί τι ήχο έχει γι’ αυτόν/αυτήν μια απώλεια. Όσον αφορά τη συλλογή μου, θα έλεγα ότι τα ποιήματα που την απαρτίζουν αποτελούν τους ήχους που περιγράφουν κάποιου είδους απώλεια (την απώλεια της προσωπικής αυτονομίας, την απώλεια της ζωής, την απώλεια της ψυχικής υγείας και της σωματικής ακεραιότητας, την απώλεια του έρωτα κ.ο.κ.).

«Πόσο να κοστίζει άραγε μια ανθρώπινη ζωή»;

Όπως γράφω και στους τελευταίους στίχους του ποιήματος με τίτλο «Το πέταγμα του πελαργού» από το οποίο αφορμάται η ερώτησή σας είναι πράγματι «Δύσκολο να υπολογίσεις / το κόστος μιας ανθρώπινης ζωής». Ωστόσο, η σκληρή πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα στη χώρα μας στους χώρους εργασίας, στα νοσοκομεία και αλλού, αλλά και η κατάσταση που επικρατεί σε διεθνές επίπεδο, δείχνουν ότι, για ορισμένους, μια ανθρώπινη ζωή δεν κοστίζει και πολύ. Το βλέπουμε με τα δεκάδες εργατικά ατυχήματα, με τη θυσία χιλιάδων ανθρώπων στους πολέμους ανά την υφήλιο, με την εξόντωση χιλιάδων μεταναστών στα διεθνή ύδατα, κ.ο.κ. Καλούμεθα, λοιπόν, να απαντήσουμε στο ερώτημα αν το κόστος μιας ανθρώπινης ζωής είναι τόσο ευτελές όσο μας το παρουσιάζουν ή αν υπάρχει μια άλλη ανάγνωση της πραγματικότητας.

Ακολουθώντας την «επαρχιακή οδό», ποιος προορισμός είναι ιδανικός για εσάς;

Δεν ξέρω αν υπάρχει ιδανικός προορισμός. Το ποίημα με τίτλο «Επαρχιακή οδός» που περιλαμβάνεται στην τελευταία μου συλλογή υπονοεί ότι όσο δύσκολη είναι η ζωή στις μητροπόλεις άλλο τόσο δύσκολη είναι και η ζωή στην περιφέρεια. Απλώς, οι δυσκολίες είναι διαφορετικού τύπου. Για να μην αποφύγω, όμως, να απαντήσω στο ερώτημά σας, θα πω ότι ο ιδανικός προορισμός είναι αυτός ο οποίος σε κάνει να αισθάνεσαι εσωτερική γαλήνη.

Τι σημαίνει για εσάς «μοναξιά»;

Για μένα η μοναξιά είναι ένα συναίσθημα συνδεδεμένο με τη ζωή στη μητρόπολη. Η σκληρή καθημερινότητα, οι ρυθμοί της μεγαλούπολης και η απανθρωπιά που επικρατεί είναι τα στοιχεία που τροφοδοτούν τη μοναξιά μέσω της διάβρωσης των ανθρώπινων σχέσεων. Η παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος για τον συνάνθρωπο, ο ατομικισμός και ο υπερκαταναλωτισμός που προωθούνται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην «κατασκευή» μοναχικών ανθρώπων. Παράλληλα, και αυτοί που απορρίπτουν το επιβαλλόμενο μοντέλο ζωής καταδικάζονται στη μοναξιά, αν δεν μπορέσουν να βρουν άλλους ανθρώπους που να κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος. Θεωρώ ότι σημαντικό ρόλο στο χτίσιμο αυτής της κοινωνίας των μοναχικών ανθρώπων που βιώνουμε έχουν διαδραματίσει και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία δημιουργούν μία ψευδεπίγραφη αίσθηση κοινότητας, ενώ, στην πραγματικότητα, αποτελούν άλλο έναν παράγοντα ενίσχυσης της αποξένωσης μεταξύ των ατόμων.  

Καλύτερα να νιώθει κανείς μόνος όντας μαζί με κάποιον ή να νιώθει μαζί με κάποιον όντας μόνος;

Σίγουρα θα επέλεγα το δεύτερο. Νομίζω ότι δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να είσαι μαζί με κάποιον και να αισθάνεσαι μόνος. Το έχω βιώσει προσωπικά για πάρα πολλά χρόνια. Είναι πολύ μεγάλη η απογοήτευση που αισθάνεσαι, όταν έχεις επενδύσει συναισθηματικά σε μία σχέση και τελικά συνειδητοποιείς ότι, ενώ υποτίθεται πως είσαι μαζί με κάποιον, στην πραγματικότητα είσαι μόνος. Οπότε, σε κάθε περίπτωση, θα προτιμούσα να είμαι μόνος και να νιώθω μαζί με κάποιον.

Υπάρχει ελπίδα;

Πάρα πολύ δύσκολη ερώτηση. Θα ήθελα να σας απαντήσω ότι υπάρχει αλλά κοιτάξτε τον κόσμο γύρω μας. Θα μπορούσε κανείς βάσιμα να υποστηρίξει ότι υπάρχει ελπίδα; Ίσως ακούγεται λίγο πεσιμιστικό αυτό που λέω αλλά εμένα μου φαίνεται μάλλον ρεαλιστικό. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας, η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη και η παγκόσμια οικονομική κατάσταση δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια για να αισθανθεί κανείς ότι υπάρχει ελπίδα. Μακάρι να διαψευστώ. Σε κάθε περίπτωση, αν υπάρχει ελπίδα, αυτή βρίσκεται (όπως πάντα) στις νεότερες γενιές. Ζώντας σε ένα δυστοπικό παρόν, μόνο η δική τους αφύπνιση μπορεί να δημιουργήσει ελπίδα για το μέλλον.

Ετοιμάζετε νέα δουλειά;

Ιδανικά, θα ήθελα να κυκλοφορήσω την επόμενη ποιητική μου συλλογή, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει και το ανάλογο αναγνωστικό ενδιαφέρον, σε 2-3 χρόνια από τώρα. Είναι ήδη έτοιμα κάποια ποιήματα αλλά δεν υπάρχει ακόμα ο απαιτούμενος αριθμός για την κυκλοφορία ενός νέου βιβλίου. Στα σχέδιά μου υπάρχει ακόμη η συγγραφή ενός δεύτερου θεατρικού έργου που θα πραγματεύεται τις σχέσεις των φύλων στη σημερινή εποχή.

Σας ευχαριστούμε πολύ!