«Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου»

της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς από τις εκδόσεις Πατάκη

Σπάνια η ιστορία μιλάει με τόσες συνταρακτικές φωνές συγχρόνως: Στο Τέλος του κόκκινου ανθρώπου, το τελευταίο της μυθιστόρημα-χρονικό, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς απεικονίζει μέσα από τις μαρτυρίες δεκάδων ανθρώπων τη μετάβαση από την «αυτοκρατορία» της ΕΣΣΔ στη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία. Λαμπρές πορείες δίπλα σε τραγικά πεπρωμένα, έρωτες αλλά και θάνατοι, ενθουσιασμός και πικρία – η ανθρώπινη μοίρα σε αυτό το βιβλίο δεν είναι κάτι αόριστο: Οι καταιγιστικές εξελίξεις που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αποτυπώνονται στις ζωές μεμονωμένων ανθρώπων, που με  αυθεντικούς, ειλικρινείς απολογισμούς-εξομολογήσεις μάς θυμίζουν τι πραγματικά μπορεί να σημαίνει «ενδιαφέρουσα» πολιτική εξέλιξη για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Είκοσι χρόνια ιστορίας, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2012, στις ενθυμήσεις γυναικών και ανδρών όλων των ηλικιών και των πολιτικών αποχρώσεων δεν αφήνουν περιθώρια στον αναγνώστη να κλίνει προς τον έναν ή τον άλλον: Το πεπρωμένο του καθενός απ’ αυτούς υποβάλλει δέος και σεβασμό.

ISBN: 978-960-16-6896-3

Σελ.: 688

Μετάφραση: Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου

Η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς γεννήθηκε το 1948 στην Ουκρανία και μεγάλωσε στη Λευκορωσία, όπου έκανε και σπουδές δημοσιογραφίας. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος, ενώ έγραψε διηγήματα, θεατρικά έργα, σενάρια για ντοκιμαντέρ. Το κύριο έργο της, όμως, είναι τα βιβλία μαρτυριών που συγγράφει, προσδίδοντας νέα διάσταση στο γραμματολογικό είδος της λεγόμενης τεκμηριωτικής πεζογραφίας. Το πρώτο της βιβλίο, Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας (1985, υπό έκδοση από τις Εκδ. Πατάκη), περιέχει μαρτυρίες γυναικών που πολέμησαν στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Το βιβλίο χαρακτηρίστηκε «αντεθνικό και εξευτελιστικό», γνώρισε όμως τεράστια επιτυχία και είχε την υποστήριξη του Γκορμπατσόφ. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το βιβλίο της Τελευταίοι μάρτυρες, στο οποίο ενήλικοι ανακαλούν τις παιδικές τους αναμνήσεις από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Το 1989 η Αλεξίεβιτς αποκάλυψε με το βιβλίο της Οι μολυβένιοι στρατιώτες τη σκληρή αλήθεια για τον δεκαετή «άγνωστο» πόλεμο των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν. Η έκδοση, απαγορευμένη για πολλά χρόνια, προκάλεσε οξύτατες αντιδράσεις τόσο από στρατιωτικούς κύκλους όσο και από εκπροσώπους του παλαιού καθεστώτος, οι οποίες μάλιστα κατέληξαν σε δικαστική δίωξη της συγγραφέως. Το 1993 εκδόθηκε το Μαγεμένοι από τον θάνατο. Ρωσία, 1989: η αυτοκτονία ως πολιτικό φαινόμενο, με θέμα τις αυτοκτονίες που σημειώθηκαν στην πρώην ΕΣΣΔ μετά την πτώση του κομμουνισμού, ενώ το 1996 πρωτοκυκλοφόρησε το Τσέρνομπιλ. Το 2013 κυκλοφόρησε στα γαλλικά το Τέλος του κόκκινου ανθρώπου, το οποίο απέσπασε την ίδια χρονιά το βραβείο Medicis. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 23 γλώσσες ήδη και έχουν διασκευαστεί επανειλημμένα για το θέατρο, τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση. Τον Οκτώβριο του 2015 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ είχε ήδη αποσπάσει πλήθος άλλων διεθνών διακρίσεων, μεταξύ των οποίων το βραβείο της Ένωσης Συγγραφέων Σουηδίας, το βραβείο Αντρέι Σινιάφσκι, το ρωσικό βραβείο Θριάμβου, το Βραβείο Λειψίας «για την αμοιβαία κατανόηση στην Ευρώπη -1998», το γαλλικό Βραβείο «Μάρτυρας του Κόσμου – 1999», το Βραβείο – Χέρντερ και το Βραβείο Καλύτερου Πολιτικού Βιβλίου της Γερμανίας. Σήμερα ζει στο Παρίσι.