Βασίλης Πης: «Τα χρώματα της αγάπης είναι οι λέξεις που βρίσκονται  εν υπνώσει σ’ ένα κλειστό βιβλίο»

Η νέα ποιητική συλλογή του Βασίλη Πη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν είναι συγκλονιστικά επίκαιρη. Τίτλος της «Τα νησιά Ι – Ραψωδίες κλιματικής αλλαγής» κάνοντας αναφορά στα νησιά- κυρίως της Δωδεκανήσου- αποδίδουν με μοναδικό τρόπο συμβάντα της κλιματικής αλλαγής (περισσότερα για τη συλλογή δείτε εδώ).

Κύριε Πη, πείτε μας λίγα λόγια για τη νέα σας ποιητική συλλογή.

«Τα νησιά Ι – Ραψωδίες κλιματικής αλλαγής» είχαν σχηματιστεί εδώ και χρόνια μέσα μου, συνέχεια διορθώνονταν  και συμπληρώνονταν, ώστε να σχηματίσουν μια γλώσσα που με ικανοποιούσε, όπως το πρωινό φως του ήλιου, τόσες φορές  ‘‘γρατσούνιζε’’, τις γρίλιες του παραθύρου μου, σχηματίζοντας στο γραφείο μου ορθές και πλάγιες γωνίες από ιμάντες φωτός, υποστηρίζοντας με πάθος όμως  αυτό που λέει ο Seamus Heaney  ότι η « ποίηση μπορεί να είναι μια λυτρωτική λειτουργία και το ίδιο ψευδαισθησιογόνα όσο ο έρωτας». ’Έτσι κι αλλιώς η ποίηση, μας λέει ο Τίτος Πατρίκιος είναι ένα στοίχημα, μια στις δέκα κερδίζεις, ή μια στις εκατό, ξεκινάει σαν αυτοβιογραφία του ποιητή και ολοκληρώνεται σαν αυτοβιογραφία του αναγνώστη. 

Οι ραψωδίες αφηγούνται τα συμβάντα της κλιματικής αλλαγής και μιλούν για πράγματα καθημερινά, οικεία, που γίνονται όμως καθολικά και παγκόσμια. Η ποίηση δεν έχει την δύναμη της εικόνας, αλλά της λέξης, της φράσης που συγκινεί. Δηλώνει την ανάγκη της επικοινωνίας και να μοιραστεί κάποια πράγματα με τον άλλο.  Οι ραψωδίες δηλώνουν όχι μόνο την άρνηση του συγγραφέα ν’ απολέσει την ανάσα του, αλλά και την πεποίθηση του για την συνεχιζόμενη λειτουργία της ποίησης, ως  αναγκαίας ανθρώπινης πράξης, ή ως αναγκαίας ανάσας. Ήμαστε νεκροί και μπορούσαμε να ανασαίναμε δηλώνει ο PAUL CELAN σ’ ένα από τα πρώτα ποιήματα.

Γιατί επιλέξατε να δώσετε ως τίτλους τα γράμματα των ραψωδιών;

Δεν έχει καμία σχέση με το «ακροφωνικό»   σύστημα το Νάνου Βαλαωρίτη, όπου στο βιβλίο του « Ο Όμηρος και το αλφάβητο», υποστηρίζει ότι το περιεχόμεμενο τόσο της «Ιλιάδας» , όσο και της « Οδύσσειας», οργανώθηκε βάσει ενός συστήματος που ονομάζεται «ακροφωνικό», δηλαδή κάθε γράμμα έχει το όνομα ενός ζώου ή ενός πράγματος. Απλά ακολούθησα τον Όμηρο  στον γενικό σχεδιασμό του,  χωρίς  να έχει καμία σχέση η θεματική της Ιλιάδας με τις Ραψωδίες κλιματικής αλλαγής, εκτός από την Ραψωδία Λ- Νέκυια. Κάθε έξι ραψωδίες ακολουθούν δύο τραγούδια που υμνούν την ομορφιά της φύσης και της ζωής, εννοώντας το ελληνικό τραγούδι το οποίο έχει μια ιδιαίτερη μουσική φόρμα με τον σύντομο και ευθύβολο στίχο του.  Και ο στίχος αυτός μέσα σε 3,5 περίπου μουσικά λεπτά της ώρας πρέπει ν’  αφηγηθεί μια ιστορία  με μεγάλη οικονομία,  να πει το ανείπωτο με συμπυκνωμένη ευφυΐα και να συγκινήσει.  Και μπορώ να πω με σιγουριά ότι το ελληνικό τραγούδι έχει μεγάλη παράδοση και εκπληκτικά τραγούδια. Μοιάζουν με μικρές ελεγείες της χαράς και της λύπης, ή μικρές αποδράσεις, δημιουργώντας μαγεία στην έκφραση και στήνοντας παράλληλα την ιδανική ατμόσφαιρα και μοναδικά συναισθήματα. Ο Μίκης Θεοδωράκης λέει ότι τα τραγούδια είναι « ολοκληρωμένες μικρές ιστορίες με τα δικά τους πρόσωπα, σύμβολα και δράσεις».  

Διαβάζει ο κόσμος στις μέρες μας ποίηση;

Ναι, πιστεύω ότι διαβάζει, γιατί ίσως ψάχνει από κάπου για να πιαστεί .  Ίσως γιατί οι λέξεις καταφέρνουν κάποιες σπάνιες φορές, ν’ ανατρέψουν την  καθημερινότητά μας και να μας χαρίζουν ψευδείς παραστάσεις και ίσως παρατάσεις ζωής και έτσι μαθαίνουμε περισσότερο τη ζωή, διατηρούμε  την επιθυμία ζωντανή και  τα πάθη σ’ εγρήγορση. Τα καλά βιβλία ‘‘συνασπίζονται’’ για να μας  προφυλάξουν, να μας βοηθήσουν  όχι πώς να  δραπετεύσουμε από τη ζωή,  αλλά πώς να βυθιστούμε σε αυτήν. Ενώ για τον Πωλ Τσέλαν, η ποίηση  ήταν μια ανάσα μπροστά στην νέκρα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, σήμερα η ποίηση, νομίζω  είναι μια ανάσα μπροστά στην κατάρρευση των βεβαιοτήτων, μπροστά  στην απογοήτευση  κι ενός αβέβαιου μέλλοντος με τις καμπάνες της κλιματικής αλλαγής ήδη να ηχούν. « Η ποίηση έχει τη ρίζα της στην ανθρώπινη ανάσα και τι θα γινόταν αν η πνοή μας λιγόστευε;», αναρωτιέται ο Γεώργιος Σεφέρης, ένα ερώτημα που ακούγεται επιτακτικότερο από ποτέ.

 Η ποίηση ίσως να είναι μια πράξη καθυπόταξης της μνήμης, η απαλή γραφή ενός αδέξιου χεριού, ενώ  «Η ποίηση μας δίνει την λεπτότητα κατανόησης της ζωής», γράφει ο Γιεβγένι Γεφτουσένκο, και εξυμνεί συμπληρώνω τις αξίες εκείνες που στηρίζουν την ανθρώπινη ζωή, σε κάθε νησί, χώρα, ήπειρο, σε κάθε πλανήτη εκεί έξω. Ίσως η τέχνη εφευρέθηκε από τον άνθρωπο  για να μας  δίνει νόημα ύπαρξης όταν  βρισκόμαστε στο κενό των πραγμάτων, ίσως για να μας δείχνει πως να χαιρόμαστε τη ζωή.    Ίσως μας δίνει κουράγιο και ελπίδα σ’ εποχές δύσκολες όπως η σημερινή, ν’ ανακαλύψουμε ξανά τη ζωή. Και να σκεφτούμε ότι ίσως,  τα καλά πράγματα είναι ακόμα μπροστά μας. Άλλωστε το μυστικό της αναγέννησης είναι ν’ αναπτύσσεσαι παρά τις αντιξοότητες, γράφει ο Ρουτίλιος Κλαύδιος  Ναματιανός στην  Ιστορία της Λατινικής.

Η κλιματική αλλαγή συντελείται και γίνεται πλέον αντιληπτό. Πιστεύετε ότι ανακόπτεται η καταστροφική πορεία και πόση ευθύνη έχουμε σε ατομικό επίπεδο;

Οι επιστήμονες  είναι  πλέον ξεκάθαροι πως η θερμοκρασία και το περιβάλλον επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία και ταυτόχρονα τονίζουν την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για την αντιμέτωπη δύο ιδιαίτερα επιβλαβών περιβαλλοντικών ζητημάτων: της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής. Η θερμική δυσφορία είναι μια από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όταν οι  ειδικοί προειδοποιούν πως  η κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι που θα συμβεί αύριο. Συμβαίνει τώρα. Και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο πως η υγεία των ανθρώπων επηρεάζεται από το κλίμα. Δεν μπορώ να απαντήσω στο ερώτημά σας, αν ανακόπτεται η καταστροφική πορεία. Πιστεύω  στην δύναμη της επιστημονικής γνώσης και ίσως στο μέλλον βρεθούν επιστημονικές λύσεις που να μπορούν να ανακόψουν την πορεία. Όμως η σχέση του ανθρώπου με τον πλανήτη δεν είναι μια σχέση συνύπαρξης,  αλλά υποτέλειας· είναι μια σχέση σύγκρουσης, που προέρχεται  από την ανθρώπινη απληστία, καθοριστικό συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης.  Θεωρώ ότι αν δεν εμφανιστούν σύντομα στον πολιτικό και κοινωνικό ορίζοντα, Νέο- Προσωκρατικοί ηγέτες, Νέο-Αναγεννησιακοί και Νέο-Διαφωτιστές, οι οποίοι θα χαράξουν ένα νέο κύκλο ζωής με κέντρο τον άνθρωπο, τα ζώα και τα φυτά που συμβιώνουν μαζί του, οι οποίοι θα εγγυώνται τα δικαιώματα στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην διαβίωση, στην ευτυχία, αν δεν εγγυηθούν ότι το πόσιμο νερό, ο αέρας, οι θάλασσες, ο διαστημικός χώρος, τα δάση, οι παγετώνες είναι κοινά, δημόσια αγαθά,  αν δεν υποσχεθούν ένα ριζικό μετασχηματισμό με στόχο μια, βιώσιμη οικολογικά πλανητική Κοινωνία των Πολιτών και όχι των αριθμών και των αλγόριθμων,  τότε στο μέλλον δεν θα βρίσκονται ποιητές να πιστεύουν ακόμα τα λόγια του Τοκεβίλ « Η ελευθερία μου αρχίζει με την αναγνώριση της ελευθερίας των άλλων».    

Ποια είναι τα χρώματα της αγάπης;

Τα χρώματα της αγάπης είναι οι λέξεις που βρίσκονται  εν υπνώσει σ’ ένα κλειστό βιβλίο• είναι κεκοιμημένες ή βρίσκονται σε σκοτεινή νάρκη. Μόλις αντικρύσουν το βλέμμα του αναγνώστη, αρχίζουν να ξυπνούν, ζητώντας ανάσα, φως, ένα δυνατό καφέ και βόλτα στην πόλη, όρθιες σε σειρά με την ασπίδα στο χέρι τους. Έτοιμες να ερωτευτούν και να ζήσουν. Νομίζω ότι η ποίηση χτίστηκε πάνω στην αισθητική της αναζήτησης για όσα όμορφα ειπώθηκαν ή δεν έχουν γραφτεί ακόμα. Οι λέξεις είναι σαν τις γυναίκες που πετάγονται στο φως βγαίνοντας απ’ την σκιά της πραγματικότητας. 

«Τυχεροί εκείνοι καθώς στο χρόνο της ζωής τους σε μια καινούρια πόλη, καλλίτερη θα φθάσουν» . Ποια πόλη θεωρείτε καλύτερη, ιδανική;

Ζω στην Κω, όπου το 2015 βίωσε την μεταναστευτική  κρίση  και τον  Ιούλιο του  2017 βίωσε ένα ισχυρό σεισμό. Μπορεί λοιπόν ανά πάσα στιγμή  να γίνουμε εμείς οι ίδιοι μετανάστες και πρόσφυγες είτε από καταστροφικές δυνάμεις της Φύσης  είτε  από μια εμπόλεμη κατάσταση.  Το ίδιο εύχομαι και γι’  αυτούς τους ανθρώπους που βάζουν τα όνειρά τους σ’ ένα τσουβάλι και τα πετάνε πάνω σ’ ένα σαπιοκάραβο για τα σώσουν, ελπίζοντας σε μια καινούργια πόλη, χώρα, πλανήτη, καλύτερη/το να φθάσουν.

Ιταλία ή Κως;

Έφυγα για σπουδές μετά το λύκειο, στην σχολή φυσικομαθηματικών του Παλέρμο, αλλά οικονομικά προβλήματα,  απώλειες αγαπημένων προσώπων με ανάγκασαν να επιτρέψω. 

Ετοιμάζετε νέα δουλειά;

Σύμφωνα με τον Διονύσιο Σολωμό ικανός ποιητής είναι αυτός που  συλλαμβάνει όχι μόνο τη γύρω του φυσική πραγματικότητα αλλά και την φαντασιακή της μεταμόρφωση. Τις λέξεις τις αγκαλιάζεις, σαν τις γυναίκες, για να αισθανθείς, το άρωμά τους, την ομορφιά τους, την δροσιά τους,  την ζεστασιά τους. Γι’  αυτούς λοιπόν τους λόγους  το αριθμητικό στοιχείο του τίτλου « Τα νησιά Ι Ραψωδίες κλιματικής αλλαγής», σημαίνει ότι υπάρχουν ήδη τα προσχέδια για τα νησιά ΙΙΙ και ΙV.

Σας ευχαριστούμε πολύ!

Σας στέλνω τις θερμότερες ευχαριστίες μου από την μακρινή Κω. Καλό καλοκαίρι.