Μαρία Σταυροπούλου: «Ζούμε σε μία κοινωνία που η παράνοια κατέχει εξέχουσα θέση»

«ΠαρΑνοϊκός δολοφόνος λέξεων» είναι ο τίτλος της νέας ποιητικής συλλογής της Μαρίας Σταυροπούλου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Βακχικόν (περισσότερα δείτε εδώ). Τα 54 ποιήματα θα λέγαμε ότι είναι συμπυκνωμένες ιστορίες ζωής, κυρίως της σύγχρονης καθημερινότητας.

Κυρία Σταυροπούλου, πείτε μας λίγα λόγια για τη νέα σας συλλογή.

Αποτελεί την πρώτη μου ποιητική συλλογή και το τρίτο μου κατά σειρά βιβλίο. Έχει προηγηθεί ένας εσωτερικός μονόλογος, το “ψάχνοντας ανθρώπους” και ένα ψυχογράφημα – μυθιστόρημα, το “Η πολυθρόνα”. Αυτή η ποιητική συλλογή, που εγώ την έχω στο μυαλό μου σαν ιστορίες μικρού μήκους μιας και δεν αυτοαποκαλούμαι ποιήτρια, αποτελείται από 54 ποιήματα. Αναφέρεται στις κραυγές ενός ανθρώπου απέναντι σε μία καταπιεστική και διόλου φιλική κοινωνία. Για τον επίπονο αγώνα που κάνει να γνωρίσει τον εαυτό του, ακροβατώντας μεταξύ λογικής και παράνοιας, και να τον αγαπήσει βουτώντας στα σκοτάδια του με σκοπό να βγει στο φως. Για το πώς βιώνει τις σχέσεις του ή μη με τους άλλους ανθρώπους και την κοινωνία. Ουσιαστικά πρόκειται για την πραγματικότητα, για όσα συμβαίνουν γύρω μας και μέσα μας, που συνήθως δεν μας επιτρέπουμε να τα αντιμετωπίσουμε και βαδίζουμε άβουλοι και “ξένοι” προς εμάς και τους άλλους. Για τις μάσκες που φοράμε καθημερινά, με σκοπό να καταφέρουμε να ανταπεξέλθουμε στα πάντα, χάνοντας την ουσιαστική μας ταυτότητα και ζωή.  

Πώς επιλέξατε αυτόν τον τίτλο;

Ο τίτλος προϋπήρχε στο μυαλό μου αρκετά χρόνια και ήθελα να τον αξιοποιήσω με κάποιον τρόπο. «παρΑνοϊκός δολοφόνος λέξεων» λοιπόν μιας και ζούμε σε μία κοινωνία που η παράνοια, σε όλες της τις μορφές δυστυχώς, κατέχει εξέχουσα θέση. Η άνοια επίσης, και όχι με την αμιγώς ιατρική έννοια του όρου, μας διακατέχει. Ξεχνάμε εύκολα τα πάντα και ειδικά τα κακώς κείμενα, ανεχόμαστε τα όσα μας επιβάλλουν οι όποιες κυβερνήσεις μην αντιδρώντας πια ή αντιδρώντας σε πολύ μικρό βαθμό. Έχουμε πια μνήμη χρυσόψαρου στα σημαντικά θέματα που μας αφορούν, στην απαξίωση της καθημερινότητάς μας, της ζωής μας, στο βούρκο που μας έχουν ρίξει και τον ανεχόμαστε. Δολοφόνος, όρος που πέρα από την πραγματική του έννοια τον πάω παραπέρα. Δολοφονούμε τον εαυτό μας, τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους, τη φύση, τον πλανήτη που μας φιλοξενεί, τη ζωή μας. Λέξεων, γιατί οι λέξεις μας ορίζουν, με αυτές εκφραζόμαστε και επικοινωνούμε. Οι λέξεις έχουν απίστευτη δύναμη και μπορούν να αποτελέσουν μαχαίρια ικανά να ανοίξουν αγιάτρευτες πληγές στις ψυχές των άλλων ανθρώπων και γι’ αυτό χρειάζεται να προσέχουμε πώς τις χρησιμοποιούμε. Αποτελούν όμως και χάδι, ενδιαφέρον, αγάπη, γιατρικό. Κάπως έτσι ένωσα αυτές τις τρεις λέξεις οι οποίες όσο άσχετες, ενδεχομένως, ακούγονται μεταξύ τους εν τέλει έχουν μεγάλη συνάφεια με το περιεχόμενο του βιβλίου.

«Γιατί οι άνθρωποι κοιτούν αηδιασμένα το διαφορετικό»;

Γιατί τους ξενίζει. Είναι πολύ δύσκολο να αποδεχτούν κάτι που δεν είναι ίδιο με αυτούς, που δεν τους μοιάζει και που είναι έξω από αυτά που έχουν στο μυαλό τους, ή που τους έχουν επιβάλλει βασικά, ως φυσιολογικά και σωστά. Βέβαια εδώ τίθεται το θέμα τι σημαίνει φυσιολογικό αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι διακριτικοί και ανεχτικοί απέναντι στο όποιο διαφορετικό, δεν το “αγκαλιάζουν” αντιθέτως το περιθωριοποιούν ή κάποιες φορές λυπούνται αυτούς τους ανθρώπους που μόνο βοηθητικό δεν είναι.

Η έννοια του διαφορετικού έχει πολλές μορφές. Μπορεί να έχει να κάνει με μία δυσμορφία στο πρόσωπο ή στο σώμα ενός ανθρώπου, με μία κινητική αναπηρία όπου ο παθών δεν περπατάει σταθερά ή χρειάζεται τη βοήθεια ενός στηρίγματος ή είναι καθηλωμένος σε αμαξίδιο, με μία χρόνια ασθένεια, με τις σεξουαλικές επιλογές ενός ατόμου, με τον τρόπο που ντύνεται, με τον τρόπο που σκέφτεται και εκφράζεται, ακόμη και καλλιτεχνικά, ο οποίος είναι έξω από τα κουτάκια της κοινωνίας και των πρέπει, με το χρώμα του δέρματός του, με το Θεό στον οποίο πιστεύει ή δεν πιστεύει, με το ότι κάποιοι άνθρωποι δεν θεωρούν καθήκον τους να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά και πολλές άλλες περιπτώσεις.

Δυστυχώς ζούμε σε μία κοινωνία που υφίσταται Καιάδας και οι άνθρωποι του Καιάδα, ήτοι οι διαφορετικοί, πολλάκις νιώθουν αποκλεισμένοι και εγκλωβισμένοι με αποτέλεσμα να κλείνονται στον εαυτό τους ή να αποκτούν επιθετικές άμυνες.

Υπομονή ή ανυπομονησία;

Εξαρτάται από την περίπτωση, αλλά θα διαλέξω την υπομονή, αποτελεί μεγάλη αρετή και ένα είδος σοφίας θα έλεγα και σας το λέω εγώ που υπήρξα ανυπόμονος άνθρωπος. Με την υπομονή παίρνονται πιο σωστές και ώριμες αποφάσεις, ζυγίζουμε τα πράγματα καλύτερα, δεν λέμε λόγια που θα μετανιώσουμε, δεν αντιδρούμε σπασμωδικά, έχουμε πιο καθαρό νου, ακούμε πιο καθαρά, μαθαίνουμε τα όριά μας. Αρκεί βέβαια τούτη η υπομονή να μην καταντάει βασανιστική και φτάνουμε στο σημείο της έκρηξης, εσωτερικής και εξωτερικής. Βέβαια μέσα μας ανυπομονούμε κάποιες φορές, για την έκδοση ενός βιβλίου για παράδειγμα ή για ένα ταξίδι ή για να δούμε τους αγαπημένους μας κτλ, αλλά χρειάζεται να μάθουμε να περιμένουμε, συνήθως ανταμειβόμαστε.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό σας;

Δεν κάνω όνειρα γενικά, είμαι αρκετά προσγειωμένη θα έλεγα, σκέψεις κάνω. Θέλω να καταφέρω να κάνω κάποια πράγματα που σχεδιάζω τα οποία όμως δεν συνηθίζω να μοιράζομαι μέχρι να τα επιτύχω.

Δίνοντας όμως μια πιο ευρεία έννοια στην ερώτηση ονειρεύομαι μία δίκαιη κοινωνία όπου δεν θα υπάρχει ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων. Μια κοινωνία που θα κυριαρχεί ο σεβασμός, η αγάπη και η ενσυναίσθηση. Που οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι και θα ζουν χωρίς τον όποιο φόβο και απαλλαγμένοι από την όποια ανασφάλεια.

Αν μπορούσατε να ταξιδέψετε στο χώρο και στο χρόνο, σε ποια εποχή και χώρα θα επιλέγατε να ζήσετε;

Θα επέλεγα να ζήσω στο μεταίχμιο Μεσαίωνα και Αναγέννησης. Να βιώσω και τις δύο εποχές μα πιο πολύ αυτή της Αναγέννησης. Θα ήθελα να δω πως γκρεμίστηκε το σκοτάδι, με ό, τι συνεπάγεται αυτό, και πως κατάφεραν οι άνθρωποι να βγουν στο φως. Να ήμουν παρούσα στην άνθιση των τεχνών, των επιστημών και της ζωής γενικότερα. Να γνωρίσω σημαντικούς καλλιτέχνες εκείνης της εποχής. Όσον αφορά σε χώρα δεν θα ήταν μία, θα ήθελα να μετακινούμαι, μα θα είχα ως εφαλτήριο την Ιταλία.

Τι σας γεμίζει ανασφάλεια;

Η κοινωνία στην οποία ζω. Πλέον όλα είναι ρευστά και διόλου αισιόδοξα. Έχουμε γυρίσει πολλά χρόνια πίσω παρότι η τεχνολογία και η επιστήμη κάνουν γοργά βήματα. Στα υπόλοιπα όμως παραπαίουμε. Ο τομέας της υγείας νοσεί, υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να βρουν τα φάρμακά τους ή που χρειάζεται να τα πληρώνουν, που δεν μπορούν να κάνουν μία επέμβαση σε δημόσιο νοσοκομείο, έλλειψη ιατρικών ειδικοτήτων στα νοσοκομεία, οι συνθήκες εργασίας των ιατρών είναι πολύ δύσκολες. Στον εργασιακό τομέα οδεύουμε σε μεσαιωνικές συνθήκες και από άποψη ωραρίων, αμοιβών μα και σεβασμού προς τον εργαζόμενο. Η παιδεία νοσεί και αυτή, άθλιες κτιριακές εγκαταστάσεις, ελλιπή γνώση, έλλειψη καθηγητών και δασκάλων. Αγώνες χρόνων για αυτονόητα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν καταπατηθεί σε όλους τους τομείς στο βωμό της παγκοσμιοποίησης και του κέρδους των ισχυρών. Χειριστική και κακή χρήση της τεχνολογίας απέναντι στον άνθρωπο και από τον άνθρωπο. Χειραγώγηση. Ιδιωτικοποίηση. Μη σεβασμός στον πλανήτη. Ακρίβεια, ένδεια, πόλεμοι, φυσικές καταστροφές που σαφώς υπήρχαν και παλαιότερα αλλά πλέον θαρρώ ότι εμφανίζονται με βίαιη και καταιγιστική μορφή. Οι άνθρωποι πια είναι απλά σαν να υπάρχουν, έχουν χάσει τον εαυτό τους και τις σταθερές τους, δεν ζουν ουσιαστικά, προσπαθούν να επιβιώσουν. Έχει καταπατηθεί η ελευθερία τους σε όλους τους τομείς και με τρομάζει αυτό. Ο άνθρωπος ως οντότητα είναι σε δεύτερη μοίρα. Πώς να νιώθω ασφαλής;

Μια κοινωνία στην οποία υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος που πεινάει, δεν έχει πόσιμο νερό, δεν έχει στέγη, πρόσβαση σε εργασία, υγεία, παιδεία, ψυχαγωγία δεν μπορεί παρά να είναι αποτυχημένη.

Όταν ακούτε τις λέξεις «αναγέννηση» και «απόδραση» ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό;

«Αναγέννηση»: Πάθος για ζωή απέναντι στους μικρούς καθημερινούς θανάτους, η οποία θεωρώ ότι επιβάλλεται για να προχωράμε στη ζωή μας.

«Απόδραση»: Φυγή, είτε ρεαλιστική είτε νοερή, από τη ζοφερή πραγματικότητα. Ελευθερία.

Ετοιμάζετε νέα δουλειά;

Είναι νωρίς ακόμη μα γράφω διάφορα πράγματα και η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω που θα επικεντρωθώ τελικά, όσον αφορά σε έκδοση. Δεν βιάζομαι, θέλω να είμαι σίγουρη για το επόμενο βήμα μου.

Σας ευχαριστούμε πολύ!

Σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη και ουσιαστική κουβέντα μας.