Αν μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη επίκαιρο, λόγω της επετείου των 200 χρόνων από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, θα το δίναμε εύστοχα στο νέο ιστορικό μυθιστόρημα του Χριστόφορου Σεμέργελη, που κυκλοφότησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κέδρος (περισσότερα για το βιβλίο δείτε εδώ). Ο χρόνος τοποθετείται στα 1878 και ο τόπος στη Σμύρνη και το Βόλο.
Κύριε Σεμέργελη, πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας.
Κεντρικός πρωταγωνιστής στο «Μία θάλασσα, δύο πατρίδες», είναι ένας Λεβαντίνος. Από τη Σμύρνη ταξιδεύει στον τουρκοκρατούμενο ακόμη τότε Βόλο, για να φυγαδεύσει στο Βρετανικό Μουσείο έναν αρχαίο θησαυρό, που ανακαλύφθηκε στον ασύλητο τάφο ενός Μυκηναίου πολεμιστή. Η άφιξη του ήρωα συνέπεσε με την έναρξη της Θεσσαλικής Επανάστασης του 1878 και λαμβάνει μέρος στις μάχες που έγιναν στο Πήλιο. Η γνωριμία του με έναν Άγγλο ανταποκριτή των Τάιμς του Λονδίνου, το ειδύλλιο που προέκυψε με μία γυναίκα από τη Μακρινίτσα, η οποία δεν δίστασε να πολεμήσει και εκείνη για την ελευθερία, αλλά κυρίως η βία που κυριαρχεί παντού, κάνουν τη ζωή του πρωταγωνιστή να κρέμεται από μία κλωστή, καθώς παλεύει να φέρει σε πέρας την αποστολή του.
Η Θεσσαλική Επανάσταση δεν είναι ευρέως γνωστή. Πόσο καιρό σας πήρε να κάνετε την έρευνά σας και να ολοκληρώσετε το μυθιστόρημά σας;
Η αναζήτηση των πληροφοριών που χρειαζόμουν, για να συνθέσω το σκηνικό της υπόθεσης, διήρκησε κοντά στον ενάμιση χρόνο. Πέρασα ένα εξάμηνο συγκεντρώνοντας τα πρώτα στοιχεία για την Επανάσταση του 1878. Υπήρχαν πολλές πτυχές που ήθελα να ερευνήσω για τα γεγονότα εκείνα. Εάν θέλεις να είσαι ακριβής σε όσα περιγράφεις και να είναι ρεαλιστικά, πρέπει να αφιερώνεις αρκετό χρόνο στην έρευνα. Αυτός είναι απαράβατος κανόνας για όσους δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στο ιστορικό μυθιστόρημα.
Στη συνέχεια, καθώς ξεκίνησα το γράψιμο – και αυτή η διαδικασία κράτησε έναν περίπου χρόνο – προέκυπταν καινούρια πράγματα που έπρεπε να ψάξω. Οι χαρακτήρες ήταν εκείνοι που καθόριζαν προς τα πού έπρεπε να κινηθώ, αφού η έρευνα κυρίως σε βοηθάει να εξασφαλίζεις ένα αυθεντικό υπόβαθρο στην ιστορία που διηγείσαι.
Ποιο μήνυμα της Επανάστασης του 1821 πιστεύετε ότι είναι επίκαιρο στις ημέρες μας;
Ο δρόμος για την εκδίωξη των Οθωμανών βάφτηκε από το αίμα ανθρώπων, οι οποίοι πριν από διακόσια χρόνια πίστεψαν στην ιδέα μίας ελεύθερης Ελλάδας. Οι πρόγονοί μας έχοντας επιβιώσει από τόσες και τόσες κακουχίες καθ’ όλη τη διάρκεια της μακραίωνης σκλαβιάς τους, με τις θυσίες που έκαναν για την απελευθέρωση του Έθνους, μας άφησαν μία πολύτιμη και «βαριά» κληρονομιά, που πρέπει να φυλάμε όλοι εμείς, για να την παραδώσουμε αυτούσια στις επόμενες γενιές. Το αγωνιστικό φρόνημα όσων πολέμησαν το 1821, αλλά και το 1878 στην περίπτωση της Θεσσαλίας στο τελευταίο κατά σειρά απελευθερωτικό κίνημα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας στη γενέτειρά μου, πρέπει να είναι φωτεινός φάρος για όλους μας. Προσωπικά κρατώ την αγάπη για την πατρίδα εκείνων των ανθρώπων και την αυτοθυσία τους. Και σήμερα, που ζούμε σε μία κοινωνία που έχει λοξοδρομήσει πολλά χρόνια τώρα και υποφέρει από κρίση ταυτότητας, καθίσταται χρέος μας να μας οδηγούν αυτές οι αξίες των προγόνων μας.
Γράφετε συστηματικά;
Εάν θέλεις να ασχοληθείς σοβαρά με τη συγγραφή, θεωρώ ότι το γράψιμο πρέπει να γίνεται καθημερινή συνήθεια. Ακόμη και στις πιο δύσκολες ημέρες, οφείλεις να συμπορεύεσαι με τους ήρωές σου. Είτε λόγω του μεγάλου φόρτου εργασίας, είτε εξαιτίας των οικογενειακών υποχρεώσεών μου, προσπαθώ να μην παραβιάζω τον κανόνα αυτόν που έχω θέσει στον εαυτό μου. Ακόμη και μία σελίδα να γράφεις κάθε ημέρα, απομακρύνοντας, έστω για λίγο, όσα σου αποσπούν την προσοχή, σημαίνει πως η ιστορία σου προχωράει.
Αν μπορούσατε να επιλέξετε, θα θέλατε να ζήσετε στη Σμύρνη ή το Βόλο εκείνης της εποχής;
Βαθιά μέσα μου κρύβεται η ίδια λαχτάρα για το πώς ήταν η ζωή, τόσο στη γενέτειρά μου, όσο και στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Ειδικά για τη Σμύρνη, έχουν γραφτεί τόσα πολλά πράγματα, που δύσκολα μπορεί κάποιος να αντισταθεί στη γοητεία της. Όλοι παραδέχονται πως η αρχοντιά εκείνης της πόλης, για την οποία ο Ελληνισμός δεν θα πάψει ποτέ να καμαρώνει, ήταν ανεπανάληπτη και δικαίως θεωρείτο κόσμημα στη γη της Ιωνίας.
Αντίθετα, ο Βόλος την εποχή που απελευθερώθηκε από τους Τούρκους, δεν ήταν παρά μία άσημη πόλη λίγων χιλιάδων κατοίκων στα σύνορα, παρ’ όλες τις προοπτικές ανάπτυξης που δημιουργούσε το λιμάνι. Γενικότερα, εάν κάποιος έκανε ένα οδοιπορικό στη Θεσσαλία στα πρώτα χρόνια μετά το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας, με βάση τις μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί, δεν θα είχε πολλά πράγματα να δει. Η Τουρκοκρατία υπήρξε η δυστυχέστερη, όπως και για όλη την Ελλάδα, περίοδος της Ιστορίας μας.
Εκ των πραγμάτων θα έπρεπε να διαλέξω ανάμεσε σε δύο ζωές εκ διαμέτρου αντίθετες. Και σ’ ένα τέτοιο δίλημμα, δύσκολα θα είχα απάντηση. Εάν διάλεγα μία πόλη από τις δύο, αυτή η επιλογή θα με περιόριζε. Θα με ενδιέφερε να γνωρίσω από άκρη σε άκρη, τόσο τη Σμύρνη, όσο και το Βόλο.
Ο ήρωάς σας είναι Λεβαντίνος. Από την έρευνά σας οι Λεβαντίνοι ήταν ευνοούμενοι ή όχι στην οθωμανική αυτοκρατορία;
Από τον Μεσαίωνα ακόμη συναντούμε Ευρωπαίους να εγκαθίστανται στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αλήθεια είναι ότι στις κοινότητες που ίδρυαν, παραχωρούνταν πολλά προνόμια από τους μουσουλμάνους. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι Λεβαντίνοι διατηρούσαν τη θρησκεία τους, όσο και τη δική τους γλώσσα. Όταν, όμως, άρχισαν τους μικτούς γάμους, όπως έγινε για παράδειγμα με Έλληνες και Αρμένιους – οι οποίοι τότε ήταν Οθωμανοί υπήκοοι – υιοθέτησαν αρκετά δικά τους έθιμα. Όμως, αυτό δεν τους εμπόδιζε να ζούνε μία κομψή και πολυτελή ζωή, διατηρώντας παράλληλα το ευρωπαϊκό τους στυλ. Μελετώντας τη ζωή των Λεβαντίνων στην οθωμανική αυτοκρατορία τον 19ο αιώνα, αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό. Είχαν κυριαρχήσει στο εμπόριο και σε πόλεις, όπως η Σμύρνη και η Κωνσταντινούπολη, το λεβαντίνικο στοιχείο είχε εδραιωθεί, μέχρι που η επικράτηση των Νεότουρκων το 1908 υποχρέωσε τους περισσότερους να επιστρέψουν στη Δύση.
Έχετε κοινά στοιχεία χαρακτήρα με τον ήρωά σας;
Όποιος ολοκληρώσει την ανάγνωση του βιβλίου, θα δει ότι ο κεντρικός χαρακτήρας έζησε σε ένα περιβάλλον αρκετά περίπλοκο και ότι κλήθηκε να πάρει κρίσιμες αποφάσεις, ενώ γύρω του κατέρρεαν τα πάντα εξαιτίας της Επανάστασης. Επιπλέον, προτού διασχίσει το Αιγαίο, για να σώσει τον θησαυρό, ζούσε τυχοδιωκτικά και απερίσκεπτα, αδιαφορώντας προκλητικά για όσους υπήρχαν γύρω του. Στο τέλος βέβαια, βλέπουμε ότι ταυτίστηκε με τον αγώνα των επαναστατών και πολέμησε και εκείνος για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Νομίζω πως αυτό είναι το μόνο που θα μπορούσα να ταιριάξω μαζί του: Το ότι κάποτε για όλους μας έρχεται η στιγμή που βγάζουμε έναν άλλον εαυτό και πολεμάμε γι’ αυτό. Εξάλλου, πριν αγωνιστούμε να αλλάξουμε τον κόσμο μας, έχουμε χρέος να αλλάζουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο αναπάντητο «γιατί» σας;
Όσο μεγαλώνουμε, έχω την αίσθηση ότι αυξάνονται οι απορίες μας. Υπάρχουν άπειρα πράγματα, τα οποία θέλουμε να μάθουμε γιατί συμβαίνουν. Με τον καιρό βλέπουμε ότι αυτό δεν είναι εφικτό και πως πάντοτε θα υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα. Στην παρούσα φάση προσπαθώ να μην ξοδεύω τον χρόνο μου σε άσκοπες αναζητήσεις και λέω στον εαυτό μου ότι πίσω από κάθε «γιατί», κρύβεται μία απάντηση, την οποία δεν ήρθε η στιγμή να γνωρίσω… Αυτό μου προσφέρει μεγαλύτερη ισορροπία σε πολλά πράγματα στη ζωή μου.
Ποιο βιβλίο που διαβάσατε πρόσφατα σας έκανε εντύπωση και γιατί;
Έπειτα από χρόνια, ξανάπιασα στα χέρια μου τη «Φόνισσα». Έχει μία μαγεία η αφήγηση του Παπαδιαμάντη, η οποία διαπερνά κάθε σελίδα και μέσα από τη συγκλονιστική ιστορία της Φραγκογιαννούς, ένιωσα να βυθίζομαι στα άδυτα της ψυχής μίας γυναίκας που δεν δίσταζε να δολοφονεί μικρά κορίτσια.
Ετοιμάζετε νέο βιβλίο;
Αυτή την περίοδο βρίσκομαι στα τελευταία κεφάλαια ενός αστυνομικού μυθιστορήματος εποχής, πάνω στο οποίο δουλεύω από το φθινόπωρο του 2019 και βασίζεται σε πραγματική ιστορία, δίχως φυσικά να σταματάω να γράφω στο σημειωματάριό μου συνεχώς καινούριες ιδέες.
Βέβαια, αυτό τον καιρό εξακολουθώ να ρίχνω το μεγαλύτερο βάρος στην προώθηση του «Μία θάλασσα, δύο πατρίδες», με τις μέχρι στιγμής θετικές κριτικές να κάνουν γνωστό το βιβλίο σε ολοένα περισσότερο κόσμο. Κάτι που σημαίνει πολλά, καθώς προχωρώ έχοντας δίπλα μου ανθρώπους, οι οποίοι δείχνουν πως είναι κοντά μου και τους ευχαριστώ γι’ αυτό.
Ευχαριστούμε πολύ!
Facebook
Twitter
Tumblr
RSS