Ιωάννα Ροτζιώκου: «Έχουν φωνή και είμαστε δίπλα τους»

Συνέντευξη στην Εύη Τσολάκη

Με την Ιωάννα Ροτζιώκου (Εκπρόσωπο Τύπου ΕΛ.ΑΣ)   αναλύουμε πως  μπορεί να ωθήσει  χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια για την κατάκτηση θέσης  ανδροκρατούμενων κόσμων, όπως αυτός της Αστυνομίας,  στους δεσμούς εμπιστοσύνης ανάμεσα σε πολίτες και κράτος και ένα μεγάλο κεφάλαιο σχετικά με την σεξουαλική παρενόχληση  Την ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη της στο πρόσωπο μου και για όλα όσα είπαμε!

Ποιο ήταν το έναυσμα στο να γίνετε αστυνομικός ;

Από μικρή ήθελα να γίνω αστυνομικός. Είχα τα ερεθίσματα και τις παραστάσεις από την πόλη που μεγάλωσα, το Άργος Αργολίδας. Πάντα θυμάμαι, ότι έβλεπα τους αστυνομικούς στο Άργος και στο Ναύπλιο Αργολίδας και γοητευόμουν από τη στολή. Νομίζω ότι είναι ένα επάγγελμα μέσω του οποίου δίνεται η δυνατότητα να προσφέρεις στο συνάνθρωπό σου και στην κοινωνία, αλλά και να αποδώσεις έμμεσα δικαιοσύνη. Έχω μεγαλώσει σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με πολλή αγάπη, σε ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου θυμάμαι τους γονείς μου να προσπαθούν να βοηθήσουν πάντα εκείνους που έχουν ανάγκη και να συμβουλεύουν και εμένα και τα αδέρφια μου (τον αδερφό μου και την αδερφή μου) να προσπαθούμε στη ζωή μας να είμαστε δίκαιοι και βοηθητικοί, γιατί μόνο έτσι μπορεί να εξελιχθεί η κοινωνία και να υπάρξει κοινωνική αρμονία και ευημερία. Άρα, θεωρώ ότι η επιλογή του επαγγέλματος οφείλεται σε ένα μεγάλο ποσοστό στους γονείς μου.

Πόσα χρόνια είστε στην υπηρεσία; Θυμάστε την πρώτη μέρα που ενταχθήκατε στο Αστυνομικό Σώμα;

Αποφοίτησα από τη Σχολή Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας το 2008. Θυμάμαι έντονα και την πρώτη ημέρα που εντάχθηκα στο Αστυνομικό Σώμα, αλλά και την πρώτη μέρα που αποφοίτησα από τη Σχολή και ανέλαβα καθήκοντα Αξιωματικού Υπηρεσίας στο Αστυνομικό Τμήμα του Άργους, που ήταν η πρώτη υπηρεσία που υπηρέτησα. Τα συναισθήματα μου ήταν έντονα και πολύ δυνατά. Για αυτό και αυτές τις μέρες τις θυμάμαι ακόμα.

Θυμάστε κάποιο περιστατικό στην καριέρα σας που σας έχει σημαδέψει;

Θυμάμαι πολλά περιστατικά από την επαγγελματική πορεία μου. Κυρίως θυμάμαι πολλά συμβάντα που αφορούσαν την υπηρεσία που έχω υπηρετήσει για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, που είναι το Τμήμα Τροχαίας Ναυπλίου. Οι πιο δύσκολες στιγμές ήταν αυτές που καλούμουν να διαχειριστώ θανατηφόρα τροχαία, όταν πήγαινα στον τόπο του τροχαίου και όταν ερχόμουν σε επαφή με τους συγγενείς των θυμάτων. Είναι πραγματικά τραγικό να χάνουν τη ζωή τους συνάνθρωποί μας με αυτό τον τρόπο. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει αναβαθμιστεί το επίπεδο οδικής ασφάλειας στη χώρα μας, δυστυχώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα τροχαία ατυχήματα εξακολουθούν να συγκαταλέγονται μέσα στις δέκα συνηθέστερες αιτίες θανάτου και να πλήττουν κυρίως τις νεαρές ηλικίες.

Σίγουρα είναι ένας ανδροκρατούμενος χώρος, πως βάλατε τη δική σας σφραγίδα στο κομμάτι αυτό; Αντιμετωπίσατε δυσπιστία;

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει άλματα στο πεδίο της ισότητας των φύλων αλλά υπάρχουν ακόμα πολλά περιθώρια βελτίωσης. Όταν η κοινωνία στην οποία ζούμε εξακολουθεί να διαπνέεται από πατριαρχικά στοιχεία, είναι επόμενο αυτά τα στοιχεία να εμφιλοχωρούν στην προσωπική και επαγγελματική σφαίρα. Το ζητούμενο δεν είναι η ισότητα, η οποία έχει κατακτηθεί νομικά αλλά η ισότιμη μεταχείριση. Σε έναν ανδροκρατούμενο οργανισμό, όπως είναι ο αστυνομικός, μία γυναίκα καλείται να έρθει αντιμέτωπη με δύο εμπόδια: πρώτον τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις της κοινωνίας και δεύτερον του εργασιακού χώρου.  Για αυτό, μία γυναίκα πρέπει να εργαστεί πολύ περισσότερο και «διπλά» συγκριτικά με έναν άντρα συνάδελφο της, για να αποδείξει ότι μπορεί να ανταπεξέλθει το ίδιο καλά με αυτόν. Έτσι και εγώ, αντιμετώπισα δυσκολίες, οι οποίες όμως ξεπεράστηκαν με την πάροδο του χρόνου και οι άντρες συνάδελφοι μου με εμπιστεύθηκαν και πίστεψαν σε εμένα. Θεωρώ ότι κάθε άτομο βάζει την προσωπική του σφραγίδα και υπογραφή από τη θέση στην οποία βρίσκεται. Το πιο σημαντικό όμως είναι να αφήνουμε μία παρακαταθήκη, χρήσιμη τόσο για τον εργασιακό οργανισμό όσο και για την κοινωνία. Αν έχω καταφέρει να αφήσω την προσωπική μου παρακαταθήκη μέσα στο αστυνομικό περιβάλλον και κυρίως στις γυναίκες συναδέλφους μου, αυτό για μένα είναι επιτυχία.

Το τελευταίο καιρό η σεξουαλική παρενόχληση σε χώρους εργασίας και μη όλο και αυξάνεται. Παρόλο που αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο, ωστόσο δεν το καταγγέλλουν στις Αρχές και δεν αναζητούν βοήθεια από ειδικούς. Ποια είναι η δική σας τοποθέτηση πάνω σε αυτό;

Τα φαινόμενα της σεξουαλικής παρενόχλησης – κακοποίησης και της ενδοοικογενειακής βίας ονομάζονται και «αόρατα φαινόμενα», καθώς πολλά από αυτά τα περιστατικά δεν καταγγέλλονται και άρα δεν έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Ο φόβος, η ντροπή, η ενοχή, το ενδεχόμενο του κοινωνικού στιγματισμού και κατακραυγής είναι μερικοί από τους λόγους που αναστέλλουν τα άτομα που βιώνουν τέτοιες καταστάσεις να αναφέρουν το τι τους έχει συμβεί και να αναζητήσουν βοήθεια από τους ειδικούς ή από τις αρχές.

Πως το θύμα της  σεξουαλικής παρενόχλησης ή ενδοοικογενειακής βίας εάν είναι γυναίκα, ανήλικος,  ηλικιωμένος  μπορεί να αντιδράσει ;  Πως σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να δράσει και που να απευθυνθεί ;

Θύματα σεξουαλικής κακοποίησης – παρενόχλησης ή ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να είναι τόσο άντρες ή γυναίκες, όσο και πιο ευάλωτες ομάδες όπως είναι τα παιδιά ή ηλικιωμένοι. Οι οδηγίες που απευθύνουμε προς τα θύματα για τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης – παρενόχλησης είναι οι εξής:

• Μπορούν να μιλήσουν σε κάποιο πρόσωπο που εμπιστεύονται για το τι τους έχει συμβεί, ώστε να τους βοηθήσει.
• Μπορούν να επικοινωνήσουν με άτομα του υποστηρικτικού τους περιβάλλοντος, με ειδικό ψυχικής υγείας ή με κάποια από τις γραμμές/δομές ψυχοκοινωνικής στήριξης, ώστε να αντλήσουν δύναμη, να ξεπεράσουν το φόβο τους και να απεγκλωβιστούν από την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει.
• Είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι δεν ευθύνονται αυτοί για τη συμπεριφορά του θύτη.
• Να θυμηθούν ότι και άλλα άτομα έχουν υποστεί παρόμοια συμπεριφορά.
• Να έχουν κατά νου ότι θύματα που ζήτησαν βοήθεια και κατήγγειλαν τέτοιου είδους πράξεις  κατάφεραν να διαχειριστούν τις επιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης – παρενόχλησης και να διαφυλάξουν την ψυχοσυναισθηματική τους ισορροπία.
• Να σκεφτούν ότι με την αναφορά – καταγγελία των σε βάρος τους πράξεων, προστατεύουν και άλλα άτομα από τον ίδιο δράστη ή άλλους πιθανούς δράστες.

Σχετικά με το που μπορούν να απευθυνθούν τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης-παρενόχλησης:

• Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης μπορούν να καλέσουν το 100 και αν δε μπορούν να μιλήσουν, να  στείλουν μήνυμα ( sms ) γράφοντας το όνομα, το επώνυμο, τη διεύθυνση και το είδος της επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου»).
• Μπορούν να μεταβούν στην πλησιέστερη αστυνομική υπηρεσία και να αναφέρουν τι τους έχει συμβεί.
• Αν πρόκειται για πράξη που έλαβε χώρα μέσω του διαδικτύου, μπορούν να απευθυνθούν στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος 11188.

Επιπλέον μπορούν να:

• Αναφέρουν το περιστατικό στις κατά τόπο Εισαγγελικές Αρχές.
• Απευθυνθούν στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας 15512 (όταν πρόκειται για συμβάν που λαμβάνει χώρα σε εργασιακό χώρο).
• Επικοινωνήσουν με τα κατά τόπο Κέντρα Ψυχικής Υγείας και Δημόσια Νοσοκομεία για παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης.
• Καλέσουν τη γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής, Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων για ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και φιλοξενία σε ξενώνες ή να επικοινωνήσουν με τα κατά τόπο συμβουλευτικά κέντρα https://womensos.gr/symvouleutika_kentra_ota-2/ (που απευθύνονται σε γυναίκες)

Αντίστοιχα, τα θύματα περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας:

• Μπορούν να καλέσουν το 100.
• Αν δεν μπορούν να μιλήσουν, να  στείλουν γραπτό μήνυμα (sms) στο 100, με:
  • Ακριβή διεύθυνση
  • Ονοματεπώνυμο
  • Είδος επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου», «δέχομαι βία από το/τη σύζυγό μου»)
• Εάν δεν μπορούν αυτοί να επικοινωνήσουν με το 100, να ζητήσουν από κάποιον άλλον να ειδοποιήσει τις Αρχές για εσάς (π.χ. από κάποιον οικείο ή το γιατρό σας)
• Να αναζητήσουν ιατρική περίθαλψη και να πουν στο γιατρό όλη την αλήθεια.
• Να μεταβούν στο Αστυνομικό Τμήμα και να αναφέρουν το τι τους έχει συμβεί.
• Για κατευθύνσεις και οδηγίες, μπορούν να τηλεφωνήσουν ή να στείλουν μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στις Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας, που βρίσκονται σε όλη την επικράτεια.
• Μπορούν να καλέσουν τη γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, που απευθύνεται σε γυναίκες, για ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και φιλοξενία σε ξενώνες.

Πως πρέπει να δράσουν και που να απευθυνθούν τρίτα πρόσωπα που γνωρίζουν ή έχουν υποψίες  για τέτοια περιστατικά ;

Να σημειωθεί ότι για τα αδίκημα κατά της γενετήσιας αξιοπρέπειας/ελευθερίας ή ενδοοικογενειακής βίας, από τη στιγμή που θα λάβουν γνώση οι αστυνομικές αρχές θα επιληφθούν άμεσα, με ευαισθησία και σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του θύματος.

Ειδικά, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας είναι αδικήματα τα οποία διώκονται αυτεπάγγελτα, αυτό σημαίνει ότι αφενός θα πραγματοποιηθούν άμεσα όλες οι ενέργειες από τις αστυνομικές υπηρεσίες και αφετέρου ότι αν οποιοσδήποτε πολίτης αντιληφθεί να λαμβάνει χώρα ένα τέτοιο περιστατικό μπορεί να το αναφέρει στις αρχές και να τηρηθεί η ανωνυμία του και το πρωτόκολλο της εμπιστευτικότητας.

Mε βάση την εμπειρία σας  θα μπορούσατε να σκιαγραφήσετε το προφίλ των  θυμάτων και των δραστών ενδοοικογενειακής βίας ;

Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας είναι ένα φαινόμενο δια ταξικό, διαπολιτισμικό και διαχρονικό, ένα φαινόμενο που δεν έχει γεωγραφικό περιορισμό ή ηλικία, φύλο ή εθνικότητα. Μπορεί να αφορά τον οποιοδήποτε και μπορεί να συμβεί στον οποιοδήποτε. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη σε συνεργασία με ερευνήτριες του βρετανικού πανεπιστημίου Huddersfield όπου μελετήθηκαν οι  δείκτες της ενδοοικογενειακής κακοποίησης, κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της πανδημίας covid-19, διαπιστώθηκε ότι τα θύματα, τουλάχιστον κατά την προαναφερόμενη περίοδο, είναι συνήθως γυναίκες 38 έως 39 ετών, παντρεμένες και κατά μέσο όρο με δύο παιδιά. Οι 4/10κατέχουν πτυχίο, μεταπτυχιακό και διδακτορικό. Είναι επίσης κάτοικοι των αστικών κέντρων.

Αντίστοιχα, οι 8/10 δράστες είναι άνδρες ηλικίας 45 ετών, μεσοσταθμικά. Οι 4/10είναι πτυχιούχοι, εργάζονται με καθεστώς πλήρους απασχόλησης και δεν έχουν καταγεγραμμένο ιστορικό βίας.

Τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται να καταρρίπτουν το μύθο που θέλει τα φαινόμενα αυτά να αφορούν αποκλειστικά και μόνο τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.

Τονίζουμε πολύ συχνά τη φράση « Σπάσε τη σιωπή» η εκπαιδευτική κοινότητα θα  μπορούσε κατά τη δική σας άποψη  να παίξει  έναν πιο δραστικό ρόλο στο θέμα της ενδοοικογενειακής βίας ανήλικών ;

Σίγουρα ο ρόλος της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι πολύ σημαντικός. Είναι ζωτικής σημασίας, οι  εκπαιδευτικοί αφενός να αναγνωρίζουν τις ενδείξεις ενδοοικογενειακής βίας, να γνωρίζουν πώς θα κινηθούν και αφετέρου να κατευθύνουν τους ανηλίκους για τη διαχείριση αυτών των καταστάσεων.

Ποιο είναι το δικό σας μήνυμα στο θέμα της βίας που διαπιστώνουμε ότι λαμβάνει σύνθετες διαστάσεις και προεκτάσεις ;

Η βία είναι καταδικαστέα και κατακριτέα, οποιαδήποτε μορφή και αν αυτή λαμβάνει, σωματική, λεκτική, συναισθηματική ή σεξουαλική. Η βία δε μπορεί να συνιστά το μέσο για την επίλυση διαφορών και συγκρούσεων ή για την κατάκτηση στόχων. Το μήνυμά μου ειδικά για τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης – παρενόχλησης και ενδοοικογενειακής βίας είναι ότι «Έχουν Φωνή και Είμαστε Δίπλα τους». Άλλωστε, στη σημερινή εποχή υπάρχει ο κρατικός μηχανισμός για να τα στηρίξει, να τα προστατεύσει και να τα βοηθήσει.